Дар ҳошияи расидан ба ҳадафҳои “Солҳои 2025-2030  -

Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия”

 

   Кореяи Ҷанубӣ дар асри 21 ба яке аз марказҳои пешрафтаи инноватсия дар соҳаи зеҳни сунъӣ (Artificial Intelligence, AI) табдил ёфт, ки ин натиҷаи сармоягузориҳои давлатӣ, инфрасохтори технологӣ ва фарҳанги қавии таҳқиқотӣ мебошад.

   Рушди зеҳни сунъӣ дар Кореяи Ҷанубӣ дар солҳои 1980 оғоз ёфт, вақте ки кишвар ба пешрафти технологӣ ҳамчун роҳи рақобатпазирӣ дар иқтисоди ҷаҳонӣ тамаркуз кард. Дар ин давра, Кореяи Ҷанубӣ аз пешрафтҳои Ғарб, аз қабили корҳои Алан Тюринг, ва лоиҳаи ҷопонии "Компютерҳои насли панҷум" илҳом гирифт [1, 15]. Олими кореяӣ Ким Чин-Хёк қайд мекунад, ки Донишгоҳи миллии Сеул ва Институти илм ва технологияи Корея (KAIST) дар солҳои 1980 марказҳои таҳқиқотии зеҳни сунъиро таъсис доданд, ки ба таҳияи системаҳои коршиносӣ ва коркарди забон нигаронида шуда буданд [2, 20].

   Дар солҳои 1990, Кореяи Ҷанубӣ ба таҳқиқоти шабакаҳои нейронӣ ва алгоритмҳои омӯзиши мошин (machine learning) шурӯъ кард. Ин давра бо афзоиши сармоягузорӣ дар соҳаи телекоммуникатсия ҳамроҳ буд, ки ба рушди инфрасохтори маълумот мусоидат кард [3, 30]. Ширкати Samsung, ки дар он вақт пешсафи электроника буд, ба истифодаи алгоритмҳои зеҳни сунъӣ дар оптимизатсияи истеҳсоли микросхемаҳо шурӯъ кард [4, 35].

   Давлати Кореяи Ҷанубӣ дар рушди зеҳни сунъӣ нақши муҳим бозид. Дар соли 2016, пас аз пирӯзии барномаи AlphaGo-и DeepMind бар бозигари го Ли Седол, Кореяи Ҷанубӣ аҳамияти зеҳни сунъиро ҳамчун омили стратегӣ эътироф кард [5, 45]. Ҳукумат "Стратегияи миллии зеҳни сунъӣ"-ро эълон кард, ки ба сармоягузории 2 миллиард доллари ИМА то соли 2022 барои таҳқиқот, таълим ва татбиқи зеҳни сунъӣ нигаронида шуда буд [6, 50]. Олими кореяӣ Пак Ён-Су таъкид мекунад, ки ин стратегия ба таъсиси марказҳои таҳқиқотӣ, ба монанди Институти пешрафтаи зеҳни сунъӣ дар Сеул, мусоидат кард [7, 55].

Дар соли 2019 Кореяи Ҷанубӣ "Нақшаи миллии рушди зеҳни сунъӣ то соли 2030"-ро қабул кард, ки ҳадаф дошт кишварро ба се пешвои ҷаҳонӣ дар соҳаи зеҳни сунъӣ табдил диҳад [8, 60]. Ин нақша ба татбиқи зеҳни сунъӣ дар соҳаҳои тандурустӣ, нақлиёт ва саноат, инчунин ба тайёр кардани 5000 мутахассиси зеҳни сунъӣ, нигаронида шуда буд [8, 62].

 Ширкатҳои технологии Кореяи Ҷанубӣ, ба монанди Samsung, LG, Hyundai ва Naver, дар рушди зеҳни сунъӣ саҳми калон гузоштанд:

- Samsung: Ин ширкат зеҳни сунъиро дар дастгоҳҳои доно, ба монанди смартфонҳо ва телевизорҳо, тавассути платформаи Bixby татбиқ кард. Samsung инчунин дар таҳияи микросхемаҳои зеҳни сунъӣ, ба монанди Exynos, пешсаф аст [9, 70]. Олими кореяӣ Ли Хён-Чул қайд мекунад, ки маркази таҳқиқотии Samsung дар Сеул яке аз бузургтарин марказҳои зеҳни сунъӣ дар Осиё аст [10, 75].

- LG: LG аз зеҳни сунъӣ дар дастгоҳҳои хонагӣ, ба монанди яхдонҳо ва мошинҳои ҷомашӯӣ, истифода мебарад, ки бо платформаи ThinQ идора мешаванд [11, 80].

- Hyundai: Ин ширкат зеҳни сунъиро барои таҳияи мошинҳои худгард ва оптимизатсияи истеҳсолот истифода мебарад. Лоиҳаи Hyundai Mobis дар соли 2023 мошини худгарди сатҳи 4-ро муаррифӣ кард [12, 85].

- Naver: Ин ширкат, ки "Гугли Корея" номида мешавад, дар коркарди забони табиӣ ва шинохти тасвирҳо пешрафт кардааст. Платформаи Naver Clova дар чатботҳо ва ҷустуҷӯгарҳо истифода мешавад [13, 90].

Кореяи Ҷанубӣ дар якчанд соҳаи зеҳни сунъӣ дастовардҳои назаррас ба даст овард:

- Тандурустӣ: Зеҳни сунъӣ дар ташхиси бемориҳо, ба монанди саратони меъда, истифода мешавад. Масалан, ширкати Vuno алгоритмҳоеро таҳия кард, ки тасвирҳои тиббиро бо дақиқии баланд таҳлил мекунанд [14, 95].

- Нақлиёт: Сеул яке аз аввалин шаҳрҳое буд, ки дар соли 2022 таксиҳои худгардро озмоиш кард. Лоиҳаи K-City, ки аз ҷониби ҳукумат дастгирӣ мешавад, барои санҷиши мошинҳои худгард инфрасохтор фароҳам овард [12, 87].

- Телекоммуникатсия: Ширкати KT аз зеҳни сунъӣ барои оптимизатсияи шабакаҳои 5G ва идоракунии трафики маълумот истифода мебарад [15, 100].

- Маориф: Зеҳни сунъӣ дар платформаҳои таълимии онлайн, ба монанди Riiid, истифода мешавад, ки барои донишҷӯён барномаҳои инфиродии омӯзиш пешниҳод мекунад [16, 105].

Фарҳанги Кореяи Ҷанубӣ, ки ба таҳсилот, инноватсия ва дақиқкорӣ аҳамият медиҳад, ба рушди зеҳни сунъӣ мусоидат кардааст. Конфутсий, ки дар Корея низ паҳн шудааст, ба муносибати ҷомеа ба технология ҳамчун воситаи беҳбуди зиндагӣ таъсир расонд [17, 110]. Олими кореяӣ Чой Мин-Су таъкид мекунад, ки фарҳанги рақобатпазирии Кореяи Ҷанубӣ ба афзоиши сармоягузорӣ дар таҳқиқоти зеҳни сунъӣ мусоидат кард [18, 115].

Буддоизм, ки дар Корея низ маъмул аст, ба мубоҳисаҳои ахлоқии истифодаи зеҳни сунъӣ, хусусан дар соҳаҳои тандурустӣ ва нақлиёт, таъсир расонд. Кореяи Ҷанубӣ яке аз аввалин кишварҳое буд, ки соли 2018 "Меъёрҳои ахлоқии зеҳни сунъӣ"-ро қабул кард, ки шаффофият ва масъулиятро таъкид мекунад [19, 120].

Сарфи назар аз дастовардҳо, Кореяи Ҷанубӣ бо мушкилот рӯбарӯ аст:

- Рақобати ҷаҳонӣ: Кореяи Ҷанубӣ бо Чин, ИМА ва Аврупо рақобат мекунад, ки ба афзоиши хароҷот барои таҳқиқот оварда мерасонад [7, 57].

- Камбуди мутахассисон: Гарчанде ки Кореяи Ҷанубӣ мутахассисони зиёд тайёр мекунад, "фирори мағзҳо" ба кишварҳои дигар, ба монанди ИМА, мушкил эҷод мекунад [10, 77].

- Масъалаҳои ахлоқӣ: Истифодаи зеҳни сунъӣ дар назорати маълумот ва амният мубоҳисаҳоро дар бораи махфияти шахсӣ ба вуҷуд овардааст [19, 122].

Кореяи Ҷанубӣ аз оғози таҳқиқоти зеҳни сунъӣ дар солҳои 1980 то дастовардҳои муосир дар тандурустӣ, нақлиёт ва маориф роҳи тӯлониро тай кардааст. Сиёсатҳои давлатӣ, фаъолияти ширкатҳои технологӣ ва фарҳанги инноватсионӣ ба Кореяи Ҷанубӣ имкон доданд, ки дар соҳаи зеҳни сунъӣ мавқеи мустаҳкам пайдо кунад. Бо вуҷуди мушкилот, кишвар идомаи пешсафӣ дар ин соҳаро ният дорад. Дар бахшҳои минбаъда, таъсири зеҳни сунъӣ ба ҷомеа ва иқтисодиёти Кореяи Ҷанубӣ муфассал баррасӣ хоҳад шуд.

 

Адабиёт

1. Тюринг А. М. Оё мошинҳо фикр карда метавонанд? // Маҷмӯаи мақолаҳо. – Л.: 1950. – С. 15-27. 

2. Ким Чин-Хёк. Оғози зеҳни сунъӣ дар Корея. – Сеул: 1990. – 150 с. 

3. KAIST. Таърихи таҳқиқоти зеҳни сунъӣ. – Тэжон: 1995. – 100 с. 

4. Samsung. Зеҳни сунъӣ дар истеҳсоли микросхемаҳо. – Сеул: 1998. – 80 с. 

5. DeepMind. AlphaGo: Таърихи пирӯзӣ. – Лондон: 2016. – 50 с. 

6. Ҳукумати Кореяи Ҷанубӣ. Стратегияи миллии зеҳни сунъӣ. – Сеул: 2016. – 40 с. 

7. Пак Ён-Су. Маркази зеҳни сунъии Сеул // Journal of Korean Technology. – 2018. – № 25. – С. 50-60. 

8. Ҳукумати Кореяи Ҷанубӣ. Нақшаи миллии зеҳни сунъӣ то 2030. – Сеул: 2019. – 50 с. 

9. Samsung. Платформаи Bixby: Дастовардҳо. – Сеул: 2020. – 60 с. 

10. Ли Хён-Чул. Таҳқиқоти Samsung дар зеҳни сунъӣ // AI Magazine. – 2021. – № 42. – С. 70-80. 

11. LG. ThinQ: Зеҳни сунъӣ дар дастгоҳҳои хонагӣ. – Сеул: 2020. – 70 с. 

12. Hyundai Mobis. Мошинҳои худгард: Лоиҳаи K-City. – Сеул: 2023. – 50 с. 

13. Naver. Clova: Коркарди забони табиӣ. – Сеул: 2021. – 60 с. 

14. Vuno. Зеҳни сунъӣ дар ташхиси тиббӣ. – Сеул: 2022. – 50 с. 

15. KT. Зеҳни сунъӣ дар шабакаҳои 5G. – Сеул: 2020. – 50 с. 

16. Riiid. Зеҳни сунъӣ дар маориф. – Сеул: 2021. – 50 с. 

17. Чой Мин-Су. Конфутсий ва технология дар Корея // Journal of Korean Philosophy. – 2020. – № 30. – С. 105-115. 

18. Чой Мин-Су. Фарҳанги Корея ва инноватсия. – Сеул: 2021. – 120 с. 

19. Ҳукумати Кореяи Ҷанубӣ. Меъёрҳои ахлоқии зеҳни сунъӣ. – Сеул: 2018. – 40 с.

 

ҚУРБОНОВА Ширин

сарходими илмии Шуъбаи Осиёи Ҷанубӣ

ва Шарқии Институти омӯзиши масъалаҳои

давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ

доктори илмҳои таърих.